بخش اول: مواد اجرایی
ماده یك: اهداف کلی
معاونت پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، به منظور دستیابی به اهداف زیر، اقدام به تشکیل گروههای کارورزی تحقیق در دوره کارشناسی مینماید:
1. جهتدهی دادههای آموزشی به سوی تحقیق و پژوهش؛
2. کشف و پرورش استعدادهای پژوهشی؛
3. آموزش و تقویت روشها و مهارتهای پژوهش در دانشپژوهان؛
4. بسترسازی و تأمین نیروهای پژوهش؛
5. نهادینهسازی اخلاق پژوهش در کلیه مراحل تحقیق.
ماده دو: تعاریف
1. هر یک از گروههای آموزشی مقطع کارشناسی مؤسسه، یک گروه کارورزی تحقیق را تشکیل میدهند.
2. اعضای گروه كارورزی تحقیق، از دانشپژوهان دورههای آموزشی گزینش میشوند.
3. در این دوره از کارورزی، پیشنیازها و برخی از مهمترین مهارتهای تحقیق به دانشپژوهان آموزش داده میشود.
ماده سه: شیوهنامه اجرایی
1. شیوه اجرایی گروههای کارورزی تحقیق بدین صورت است که مربی گروه در هر جلسه (2 ساعت در هفته) بخشی از مواد محتوایی برنامه آموزشی را به همان کیفیتی که در آییننامه محتوایی آمده است، به دانشپژوهان آموزش میدهد.
علاوه بر آن، مربیان محترم باید جلسات را به صورت کارگاهی اداره کنند و به تناسب موضوعات آموزشی، تمرین عملی نیز به کارورزان ارائه کرده و فنون و مهارتهای آموزش داده شده را به صورت عملی با آنها تمرین نمایند.
2. برنامه زمانی پیشنهادی برای اجرای آییننامه محتوایی، به مدت دو ترم و به صورت ذیل است:
ترم اول
پیشنیازهای تحقیق 3 جلسه؛
اخلاق پژوهش 1 جلسه.
مهارتهای مقدماتی طراحی تحقیق جمعاً 10 جلسه (هر مهارت 2 جلسه، که مشتمل بر آموزش و تمرین عملی خواهد بود.)
تذکر 1): در مبحث «اخلاق پژوهش» مربی علاوه بر 1 جلسه مجزا که به طرح مسائل مربوط به آن میپردازد، بایسته است به طور پیوسته و تا پایان دوره به مناسبتهای گوناگون نکات مربوط به اخلاق پژوهش را به کارورزان تذکر دهد تا موارد مزبور به تدریج برای ایشان ملکه گردد.
تذکر 2): کارورزان موظفند در پایان ترم اول یک گزارش و یک تلخیص به همراه کتابشناسی تفصیلی سه منبع که در طول ترم با راهنمایی و کمک مربیان محترم با رعایت قواعد درستنویسی و زیبانویسی تهیه کردهاند، به واحد کارورزی تحقیق ارائه نمایند.
ترم دوم
موضوع و مسئلهشناسی 2 جلسه؛
تهیه طرح تحقیق 8 جلسه؛
مهارت ارائه مطلب 2 جلسه.
تذکر: در ترم دوم، هر یک از کارورزان باید با راهنمایی و کمک مربیان یک موضوع تحقیقی انتخاب کرده و مهارتهای طراحی تحقیق را در قالب موضوع انتخابی خود تمرین کنند. محصول نهایی این ترم، یک طرح تحقیق است که کارورزان باید در طول ترم و به تدریج آن را زیر نظر مربی تدوین نموده و در پایان ترم به واحد کارورزی تحقیق، ارائه نمایند.
ظرف زمانی اجرای دوره کارورزی تحقیق، 3 ترم پایانی دوره کارشناسی است.
ماده چهار: شرایط مربی
شرایط مربی عبارتند از:
1. انگیزه لازم برای مدیریت گروه كارورزی و تربیت محقق؛
2. فرصت كافی برای انجام وظایف مربوط؛
3. توانایی اداره گروه كارورزی؛
4. آشنایی با فنون و مهارتهای تحقیق و توانایی آموزش آن به افراد؛
5. آشنایی کافی با رشته گروه مورد نظر.
تبصره: مربی کارورزی، با احراز شرایط توسط واحد کارورزی تحقیق و با هماهنگی گروه آموزشی، مشخص و دعوت میشود.
ماده پنج: وظایف مربی
وظایف مربی عبارت است از:
1. اداره جلسات هفتگی كارورزی؛
2. آموزش دادن بر اساس محورهای تعیینشده در آییننامه محتوایی؛
3. ارزیابی اولیه کارورزان نسبت به میزان توانمندیها؛
4. بررسی نتایج فعالیتها و تكالیف پژوهشی افراد؛
5. شناسایی کارورزان برتر در طول دوره و معرفی آنها به واحد کارورزی تحقیق؛
6. ارائه گزارش ماهیانه از روند فعالیتها به واحد مزبور.
ماده شش: وظایف كارورزان
وظایف اعضای گروه كارورزی تحقیق به شرح زیر است:
1. امضای قرارداد و تعهدنامه کارورزی تحقیق
2. شركت در جلسات هفتگی كارورزی
3. انجام تكالیف ارائه شده از سوی مربی
4. تمرین و فراگیری مهارتهای تحقیق
5. ارائه گزارش هفتگی، ماهیانه و ششماهه از سوی نماینده گروه.
تبصره: شرکت در گروه کارورزی تحقیق اختیاری است، ولی در صورت شرکت در این برنامه، باید نسبت به انجام وظایف فوقالذکر پایبند باشند.
ماده هفت: قرارداد و تعهد
1. با مربی كارورزی تحقیق، قرارداد تدریس 2 واحد در هر نیمسال در مقطع كارشناسی منعقد خواهد شد.
2. با کارورزان، قرارداد کارورزی منعقد شده، ایشان متعهد میشوند که کارکرد ماهیانه خود را به میزان حداقل 20 و حداکثر 30 ساعت (با احتساب جلسات کارورزی)، به امور کارورزی تحقیق ارائه نمایند.
ماده هشت: نظارت و ارزیابی
1. امور كارورزی تحقیق، روند فعالیت مربیان و اعضای گروههای كارورزی را در آموزش و تمرین مهارتهای اصلی تحقیق، نظارت و ارزیابی نموده، گزارش آن را در پایان هر ترم به مدیریت امور پژوهشی ارائه خواهد كرد.
2. کارورزانی که بدون عذر قابل قبول، در یک دوره به تعهدات خویش عمل نکنند، از شرکت در دورههای بعدی کارورزی تحقیق محروم خواهند شد.
ماده نه: امتیازات
1. قبول مسئولیت گروه كارورزی از طرف اساتید عضو هیئت علمی، بر اساس بند 3ـ5 از «پیشنویس آییننامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی»، در ارتقاء پایه علمی ایشان مؤثر خواهد بود.
2. به کارورزانی که در طول دوره به تعهدات خویش عمل کرده باشند، گواهینامه پایان دوره کارروزی مقطع کارشناسی اعطاء خواهد شد.
تبصره: گواهینامه مزبور، تنها مجوز شرکت در دوره کارورزی تحقیق در مقطع کارشناسیارشد میباشد.
3. به کارورزان در ازای کارکرد ارائه شده، شهریه ماهیانه دوره کارورزی پرداخت خواهد شد.
مهارتهای لازم برای دوره کارشناسی
الف) پیشنیازهای تحقیق
1. تعریف پژوهش و تفاوت آن با فعالیتهای آموزشی و غیره؛
2. اهمیت، ضرورت و جایگاه پژوهش؛
3. آشنایی با انواع تحقیق و شیوههای مربوط؛
4. شناخت گرایشها و موضوعات پژوهشی رشته مربوطه؛
5. آشنایی با شیوههای (سختافزاری و نرمافزاری) بهرهگیری از کتابخانه؛
6. آشنایی با معاجم لفظی و موضوعی؛
ب) اخلاق پژوهش
1. فضایل اخلاقی در پژوهش
1-1. تصحیح انگیزه و نیت؛
1-2. آشنایی با پیشینه پژوهش؛
1-3. رعایت اولویتها در گزینش مسئله؛
1-4. شهامت در پژوهش؛
1-5. امانتداری؛
1-6. حقیقتجویی در پژوهش؛
1-7. نشاط در تحقیق؛
1-8. جمعگرایی در پژوهش؛
1-9. انضباط در پژوهش.
2. آسیبهای اخلاقی در پژوهش
1-1. شهرتزدگی؛
1-2. شتابزدگی؛
1-3. دخالت دادن خواستههای شخصی یا تمایلات گروهی؛
1-4. سوء استفاده از آثار دیگران.
ج) مهارتهای مقدماتی طراحی تحقیق
1. مهارتهای درستنویسی و زیبانویسی؛
2. مهارتهای مطالعه و تندخوانی؛
3. مهارت کتابشناسی؛
4. مهارت خلاصهنویسی؛
5. مهارت گزارشنویسی.
تذکر: فراگیری مهارتهای فوق باید در قالب منابع و متون تخصصی گروهها باشد.
د) مهارتهای طراحی تحقیق
1. موضوع و مسئلهشناسی
1-1. مسئلهمحور و موضوعمحور بودن تحقیق (تفاوتها و موارد کاربرد)؛
1-2. ویژگیهای موضوع و مسئله؛
1. معناداری؛
2. وضوح مفهومی؛
3. تمایز مصداقی؛
4. قابلیت تحقیق؛
5. جزئیت؛
6. تناسب با توان محقق؛
7. داشتن اولویت و ضرورت.
1-3. معیارهای انتخاب موضوع و مسئله؛
1. نیاز اجتماعی؛
2. اولویت معرفتی؛
3. علایق شخصی؛
4. توانمندی پژوهشگر؛
5. گستردگی قلمرو.
2. تهیه طرح تحقیق
1-4. اهمیت و ضرورت تدوین طرح تحقیق
1-5. عناصر و ساختار طرح تحقیق
1. عنوان تحقیق؛
2. طرح مسئله؛
3. تعریف مفاهیم کلیدی؛
4. پیشینه تحقیق؛
5. ضرورت تحقیق؛
6. اهداف تحقیق؛
7. کاربرد تحقیق؛
8. پرسش اصلی و پرسشهای فرعی؛
9. فرضیه تحقیق (در صورت نیاز)؛
10. پیشفرضهای تحقیق؛
11. روش تحقیق؛
12. منابع مورد استفاده در تحقیق (منابع اصلی و فرعی)؛
13. سازماندهی تحقیق.
ه) مهارت ارائه مطلب (کنفرانس)