كتاب «مقدمه‌ای بر روان‌شناسی از دیدگاه قرآن بر اساس آثار آیت الله مصباح یزدی» منتشر شد
مقدمه ای بر
روان شناسی از دیدگاه قرآن
بر اساس آثار آیت الله مصباح یزدی
شبير فيروزيان
قرآن کریم اصلی‌ترین و مهم‌ترین منبع دریافت معرفت در اسلام است که همواره می‌باید مورد مراجعه و تعمق پژوهشگران حوزهٔ علوم انسانی قرار گیرد؛ به‌گونه‌ای که بدون مراجعه به آن، هر پژوهشی در این حوزه را باید ناقص و ناتمام تلقی کرد. رهبر معظم انقلاب در سخنان مهمی دربارهٔ لزوم کار پژوهشی عمیق برای استخراج مبانی قرآنی علوم انسانی، فرموده‌اند:
«ريشه و پايه و اساس علوم انسانى را در قرآن بايد پيدا كرد. يكى از بخش‌هاى مهم پژوهش قرآنى اين است. بايد در زمينههاى گوناگون به نكات و دقایق قرآن توجه كرد و مبانى علوم انسانى را در قرآن كريم جست‌وجو كرد و پيدا كرد. اين يك كار بسيار اساسى و مهمى است. اگر اين شد، آن وقت متفكرين و پژوهندگان و صاحب‌نظران در علوم مختلف انسانى مىتوانند بر اين پايه و بر اين اساس، بناهاى رفيعى را بنا كنند. البته آن وقت مىتوانند از پيشرفت‌هاى ديگران، غربىها و كسانى كه در علوم انسانى پيشرفت داشتند، استفاده هم بكنند؛ لكن مبنا بايد مبناى قرآنى باشد» (بيانات در ديدار جمعى از بانوان قرآنپژوه كشور28/ 07/ 1388).
از سوی دیگر، مهم‌ترین و اصلی‌ترین حوزهٔ علوم انسانی که مادر دیگر علوم انسانی به‌شمار می‌آید، «روان‌شناسی» است. «روان‌شناسی» در اسلام، علمی است که دربارهٔ واقعیات نفس انسان سخن می‌گوید و شأن آن، کشف حقایق نفسانی و نفسانیات واقعی موجود در جهان تکوین است. بنا بر این، با شناخت «نفس» و پردازش دقیق و عمیق ابعاد و ویژگی‌های آن به کمک منابع وحیانی، می‌توان نظاموارهای متقن از روان‌شناسی در اسلام ارائه داد.
فیلسوف و مفسر برجسته و کم‌نظیر عصر ما، حضرت آیت‌الله مصباح یزدی(مدّ ظلّه العالی)، در آثار متعدد خود، با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم، به بررسی ویژگی‌ها و ابعاد مختلف «نفس» انسان پرداخته‌اند و نظاموارهای متقن و منحصربه‌فرد از روان‌شناسی در اسلام ارائه داده‌اند.
از این رو، در کتاب حاضر تلاش شده است تا با محوریت قرآن کریم از یک سو، و دیدگاه‌های آیت‌الله مصباح یزدی از سوی دیگر، مدلی نظام‌مند از روان‌شناسی اسلامی ارائه شود.
در فصل اول کتاب، ضمن تعریف علم «روان‌شناسی» در اسلام، تفاوت آن با حوزه‌های مشابه، مانند «اخلاق» و «تربیت» بیان شده است و در ادامه، با توجه به محوریت «نفس» انسان در روان‌شناسی اسلامی، به مفهوم‌شناسی و کارکردشناسی «نفس» پرداخته شده و تفاوت آن با مفاهیم مرتبط با آن، همچون «قلب»، «روح»، «صدر» و «فؤاد» بیان شده است. همچنین ویژگی‌های مختلف «نفس» انسان نیز در این فصل بررسی شده است؛ ویژگی‌هایی همچون «اختیار نفس»، «پیوند ابعاد نفس»، «حرکت ذاتی نفس» و «قابلیت تکاملی نفس».
در فصل‌های دوم تا فصل چهارم، سه بعد از ابعاد نفس انسان با استناد به آیات قرآن کریم، به تفصیل بررسی شده‌اند. و از همین رو، فصل دوم کتاب به بعد «شناخت» یا «بینش»، فصل سوم به بعد «قدرت» یا «کنش» و فصل چهارم به بعد «میل» یا «گرایش» اختصاص یافته است.
در فصل پنجم نیز به موضوع «شخصیت» و عوامل مؤثر بر تکوین و تغییر شخصیت انسان پرداخته شده است.
خريد الكترونيكی كتاب در Eshop.iki.ac.ir