كتاب «هشیاری و ناهشیاری (مقایسه دیدگاه روان‌تحلیلگران و اندیشه‌های علامه طباطبایی)» منتشر شد
هشیاری و ناهشیاری
مقایسه دیدگاه روان تحلیلگران و اندیشه‌های علامه طباطبایی
هادی عبدلی
كتاب هشیاری و ناهشیاری (مقایسه دیدگاه روان تحلیلگران و اندیشه‌های علامه طباطبایی) پژوهشي است در قلمرو روان‌شناسي اسلامي كه با تلاش پژوهشگر ارجمند حجت‌الاسلام آقاي هادي عبدلي نگارش يافته و در 355 صفحه رقعی توسط انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) منتشر شد.
از همان ابتدای شکل‌گیری روان‌شناسی به عنوان یک علم و چه بسا بسيار پيش‌تر از آن، در سخنان فلاسفه، هشیاری و ناهشیاری به عنوان یکی از مفاهیم مهم مرتبط با انسان، کانون تأمل و نظریه‌پردازی قرار گرفته است. اهمیت این مفاهیم برای روان‌شناسان، به قدری است که نظریه‌پردازان شخصیت در تنظیم نظریه‌هاي خود در مورد انسان، باید در برابر آن موضع بگیرند و مشخص کنند که انسان را در ادراکات و رفتارهايش تا چه حد هشیار یا ناهشیار می‌دانند.
برای دستیابی به روان‌شناسی اسلامی، باید ببینیم نگاه اسلام و قرآن به انسان چگونه است و تا چه حد انسان را هشیار یا ناهشیار معرفی می‌کند.
مقايسة هشياري و ناهشياري در مكتب روان‌تحليلگري و انديشه‌هاي علامه طباطبايي کتابی در زمینة روان‌شناسی اسلامی و روان‌شناسی قرآنی است که هدف آن بررسی این مفاهیم در مکتب روان‌تحلیلگری و تشریح و تبیین موضع روان‌تحلیلگران در باب این مفاهیم و همچنین تحلیل اندیشه‌های علامه طباطبایی به عنوان مفسری بزرگ در باب این مفاهیم است.
فصل اول کتاب به بررسی مفاهیم اصلی و همچنین تاریخچة پرداختن به مفهوم هشیاری و ناهشیاری در میان فلاسفه، مکاتب روان‌شناسی و اندیشمدان مسلمان می‌پردازد. فصل دوم آراي اندیشمندان روان‌تحلیلگر و روان‌پویشی را بررسي و تحليل مي‌کند. فصل سوم به بررسی اندیشه‌های علامه طباطبایی در باب هشیاری و ناهشیاری می‌پردازد؛ سرانجام در فصل چهارم اندیشه‌های علامه با نظریات روان‌تحلیلگران، در چند محور مقايسه می‌شود، که عبارت‌اند از:
- تعریف هشیاری و ناهشیاری
- محتوای سطح هشیار و ناهشیار روان
- نقش هشیاری و ناهشیاری در شکل‌دهی رفتار
- فرایند شکل‌گیری هشیاری
- بخش ناهشیار و امور ناهشیار‌شده
- فرایند ناهشیاری
- کیفیت هشیار شدن امور ناهشیار
- فرایند ناهشیاری؛ اوّلیه یا ثانویه؟
- رابطة هشیاری و ناهشیاری
- ماهیت ناهشیار: زیستی و مادی یا غیر مادی؟
- کارکرد ناهشیار
- گسترة ناهشیار
- عوامل ناهشیار در روان انسان
- محتوای ناهشیار
- ماهیت ناهشیار؛ شناختی یا عاطفی؟
خريد الكترونيكی كتاب و دانلود سی صفحه نخست کتاب در Eshop.iki.ac.ir
مقدمة معاونت پژوهش
مقدمۀ مؤلف
فصل اول: مفاهيم و تاريخچه
مقدمه
تعريف مفاهيم
هشياري
آگاهي
ادراک زيرآستانه‌اي
پيش‌هشيار
ناهشيار
تاريخچۀ بحث هشياري و ناهشياري
انديشه‌هاي اوليه دربارۀ هشياري و ناهشياري
هشياري و ناهشياري در انديشه‌هاي فلسفي
هشياري و ناهشياري در روان‌شناسي
هشياري و ناهشياري در مکتب تحليلي
هشياري و ناهشياري از ديدگاه روان‌شناسان شناختي
برخي از ويژگي‌هاي پردازش ناهشيار و هشيار از ديدگاه علوم شناختي
گسترۀ ناهشيار در نظريۀ روان‌شناسان شناختي
مدل پاور و بروين براي ناهشيار: ترکيبي از مدل فرويد و مدل شناختي‌ها
مطالعات زيست‌شناختي دربارۀ هشياري و ناهشياري
بررسي مفهوم هشياري و ناهشياري در آثار انديشمندان مسلمان
خلاصۀ فصل اول
فصل دوم: مفهوم هشياري و ناهشياري در مکتب روان‌تحليلگري
مقدمه
ديدگاه فرويد دربارة هشياري و ناهشياري
مدل‌هاي فرويد براي بررسي هشيار و ناهشيار
تقسيم روان به هشيار و ناهشيار
سطح ناهشيار
سطح پيش‌هشيار
سطح هشيار
بخش ناهشيار ذهن و امور ناهشيارشده
شواهدي براي وجود ضمير ناهشيار
نمودهاي بخش ناهشيار ذهن در زندگي انسان
اقسام لغزش‌هاي فرويدي
فرایند شکل‌گيري هشياري
خصوصيات بخش ناهشيار
پويايي ناهشيار
فرایند ناهشيار؛ اوليه يا ثانويه؟
هشياري و ناهشياري؛ مطلق يا نسبي؟
گسترة ناهشيار
ماهيت مثبت يا منفي روان ناهشيار
ناهشيار تحت سرکوبي يا گسستگي
مدل کارکردي (ساختاري) دربارة ناهشيار
بن
من
فرامن
محتواي ناهشيار
فرایندهاي ناهشيار ذهن
عقدة اديپ و شروع فرایند سرکوب
سرکوب
عقدة الکترا
مقاومت
مقاومت هشيارانه و ناهشيارانه
انتقال
تمايلات مازوخيستي زنان
غبطة آلتي
مکانيزم‌هاي دفاعي؛ شيوه‌هاي ناهشيار کنار آمدن با اضطراب
بيماري و ناهشيار
امکان هشيار شدن محتواي ناهشيار
روش‌هاي کشف محتواي ناهشيار ذهن
دين و ناهشيار در نظرية فرويد
جمع‌بندي ديدگاه فرويد
ديدگاه يونگ دربارة هشياري و ناهشياري
فرایند شکل‌گيري هشياري از نظر يونگ
منابع هشياري
هشياري و ناهشياري؛ مطلق يا نسبي؟
گسترة ناهشيار
ارزش و اعتبار داده‌هاي هشيار
ماهيت ناهشيار از ديدگاه يونگ
ساختار روان طبق نظرية يونگ
ناهشيار شخصي
عقده‌ها
عامل پديدآيي عقده‌ها در ناهشيار شخصي
ناهشيار جمعي
من
چهار کارکرد روان از نظر يونگ
کارکردهاي ناهشيار از ديدگاه يونگ
رابطه تفرد و ناهشياري
محتواي ناهشيار
محتواي ناهشيار جمعي يونگ
خود
تفاوت خود و من در نظر يونگ
شکل و محتواي کهن‌الگويي
نقش کهن‌الگوها در شکل‌دهي شخصيت
رابطة کهن‌الگو، عقده و رفتار
بيماري و ناهشياري
امکان هشيار شدن محتواي ناهشيار
دين و ناهشيار در نظرية يونگ
کهن‌الگوي خدا
خدا به مثابة شکل کهن‌الگو
خدا به مثابة محتواي کهن‌الگو
جمع‌بندي ديدگاه يونگ
ديدگاه آدلر دربارة هشياري و ناهشياري
شواهدي براي ناهشيار
فرایند اوليه يا ثانويه
ناهشيار تحت سرکوبي يا گسستگي
فرایندهاي ناهشيار
مسامحه خلاف قانون
انتخاب سبک زندگي
جمع‌بندي ديدگاه آدلر
ديدگاه هورناي دربارة هشياري و ناهشياري
رقابت‌جويي براي جبران ضعف‌هاي ناهشيار
نيازهاي روان‌رنجورانة ناهشيار
تعارض بنيادي ناهشيار
جمع‌بندي ديدگاه هورناي
ديدگاه ساليوان دربارة هشياري و ناهشياري
ناهشيار تحت سرکوبي يا گسستگي
جمع‌بندي ديدگاه ساليوان
ديدگاه نظريه‌پردازان روابط‌موضوعي دربارة هشياري و ناهشياري
فرایندهاي ناهشيار در نظريه‌هاي روابط‌موضوعي
ناهشيار؛ فرایند اوليه يا ثانويه
جمع‌بندي ديدگاه نظريه‌پردازان روابط‌موضوعي
هشياري و ناهشياري در دهه‌هاي اخير
انواع سه‌گانة ناهشيار از ديدگاه استلر و اتوود (1999): ناهشيار پويا، ناهشيار پیش‌تأملي و ناهشيار غيرمنطقي
جمع‌بندي ديدگاه نظريه‌پردازان متأخر
خلاصة فصل دوم
فصل سوم: مفهوم هشياري و ناهشياري در آثار علامه طباطبايي
مقدمه
زمينه‌هاي شکل‌گيري آگاهي در انسان
1. نظرية فطرتگرايي
2. نظرية تجربه‌گرايي
3. نظرية فطرت ـ تجربه‌گرايي
اقسام آگاهي‌هاي انسان با توجه به ابزار آن
آگاهي حضوري و حصولي
متعلقات آگاهي حضوري
آگاهانه بودن ادراکات حضوري
اقسام آگاهي به نفس و حالات نفساني
آگاهي و آگاهي از آگاهي
مراتب آگاهي حضوري
رشد خودآگاهي
ماهيت من
کيفيت آگاهي از حالات نفساني
اقسام خودآگاهي
جهان‌آگاهي
درک وجود خارجي
آگاهي از افعال خود
فرایند شکل‌گيري و تحقق يک رفتار حرکتي
افعال تدبيري و افعال تخيلي
ملکات ذهني؛ الگوهاي پيش‌هشيار عمل انسان
محتواي پنهان در نفس
شرک خفي
حُب و بغض نفس؛ عامل ناهشيار در رفتار انسان
حيلولت خداوند بين انسان و قلبش
ذکر، غفلت و فراموشي
مراتب ذکر قلبي در آيات قرآن
توحيد فطري و فراموشي پيمان توحيد
فراموشي
غفلت از فطرت خداشناسي
علل غفلت از خداشناسي فطري
1. توجه به مظاهر زندگي مادي
2. غرق شدن در نعمت‌ها
3. آرزوهاي دراز
4. فراموش کردن روز حساب
5. هم‌نشيني با دوستان ناباب
6. بغي، حسادت و طغيان
نظام ارزشيابي دروني براي فجور و تقوا
الهام؛ نوعي احساس ناخودآگاه
ناهشيار هميشه مي‌تواند هشيار شود
خلاصة فصل سوم
فصل چهارم: مقايسة ديدگاه روان‌تحليلگران و علامه طباطبايي
محتواي سطح هشيار و ناهشيار روان
سازه‌هاي هشيار، پيش‌هشيار و ناهشيار در آثار علامه
هشياري
پيش‌هشيار
ناهشيار
نقش هشيار و ناهشيار در شکل‌دهي رفتار
فرایند شکل‌گيري هشياري
مسيرهاي گوناگون حصول آگاهي به آگاهي دربارة امور فطري انسان
بخش ناهشيار و امور ناهشيارشده در نظرية فرويد و مقايسة آن با ايده‌هاي علامه طباطبايي
بخش ناهشيار
امور ناهشيارشده
فرایند ناهشياري
کيفيت هشيار شدن امور ناهشيار
فرایند ناهشياري (اوليه يا ثانويه)
رابطة هشيار و ناهشيار
ماهيت ناهشيار (زيستي و مادي يا غيرمادي)
کارکرد ناهشيار
گسترة ناهشيار
عوامل ناهشيار در روان انسان
محتواي ناهشيار
شناختي يا عاطفي بودن ناهشيار
منابع
الف) فارسي
ب) لاتين
نمايه‌ها
خريد الكترونيكی كتاب و دانلود سی صفحه نخست کتاب در Eshop.iki.ac.ir