كتاب «فرصت جمعیت - چشم‌انداز تحولات جمعیت در ایران؛ چالش‌ها و راهبردها» منتشر شد
فرصت جمعیت
چشم‌انداز تحولات جمعیت در ایران؛ چالش‌ها و راهبردها
محمد فولادی وندا
كتاب «فرصت جمعیت» پژوهشي است در قلمرو مطالعات جمعيت (فرصت‌ها، رويكردها و راهبردهاي افزايش جمعيت) كه با تلاش پژوهشگر ارجمند، حجت‌الاسلام والمسلمين آقاي دكتر محمد فولادي وندا نگارش يافته و در 342 صفحه رقعي توسط انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) منتشر شده است.
معرفي كتاب
همچنان‌كه وجود منابع انساني پرشمار و مناسب كمّي و كيفي براي پيشرفت جامعه ضروري است، دستيابي به نرخ بالاي رشد اقتصادي نيز امري حياتي است. اين امر در گرو، داشتن سياست‌هاي مدون و مناسب جمعيتي و شناخت عوامل و امكانات بالقوه و بهكارگيري درست آنها و نگاه به جمعيت به عنوان يك «فرصت» است.
مقام معظم رهبرى در ديدار با مسئولان و كارگزاران نظام، بر ضرورت تجديد نظر در سياست تحديد نسل تأكيد كرده، فرمودند:
جمعيت جوان و بانشاط و تحصيل‌كرده و باسواد كشور، امروز يكى از عامل‌هاى مهم پيشرفت كشور است... ما بايد در سياست تحديد نسل تجديد نظر كنيم. سياست تحديد نسل در يك برهه‌اى از زمان درست بود؛ يك اهدافى هم برايش معين كردند. آن‌طورى‌كه افراد متخصص و عالم و كارشناسان علمى اين قسمت تحقيق و بررسى كردند و گزارش دادند، ما در سال 71 به همان مقاصدى كه از تحديد نسل وجود داشت، رسيديم. از سال 71 به اين طرف، بايد سياست را تغيير مى‌داديم. خطا كرديم، تغيير نداديم. امروز بايد اين خطا را جبران كنيم... . اين مسئلۀ افزايش نسل و اينها، جزو مباحث مهمى است كه واقعاً همۀ مسئولين كشور، نه‌فقط مسئولين ادارى، روحانيون، كسانى كه منبرهاى تبليغى دارند، بايد در جامعه درباره آن فرهنگ‌سازي كنند. ... رقم 150 ميليون و دويست ميليون را اول امام گفتند ـ و درست هم هست ـ ما بايد به آن رقم‌ها برسيم.
به نظر مي‌رسد، ريشۀ اصلي بسياري از مشكلات فعلي كشور ناشي از عدم توجه جدي مسئولان اجرايي به مقولۀ جمعيت به عنوان يك «فرصت»، فقدان سياست پايدار و مناسب جمعيتي با توجه به ملاحظۀ همۀ شرايط كشور و فقدان برنامه‌ريزي درست و سياست‌ها و راهبردهاي مدون براي پيشرفت اقتصادي و تأمين نيازهاي اساسي كشور و نسبت نادرست ناكارآمدي و نابساماني‌هاي اقتصادي به جمعيت جوان يك جامعه و نيز عدم تلاش مناسب براي بهكارگيري همۀ ظرفيت‌ها و امكانات و توانمندي‌ها براي رفع مشكلات موجود است. بنابراين علي‌رغم نقش حياتي جمعيت در پيشرفت يك كشور و تلقي آن به عنوان يك فرصتِ مغتنم، غفلت مسئولان نظام از اين مهم و اجراي سياست كاهش جمعيت در بيش از سه دهه در كشور، جامعۀ ما با كاهش شديد باروري مواجه شد و اينك ما با تهديد جدي پيري و خاكستري شدن جمعيت مواجه و به سمت سقوط جمعيت در حركت هستيم. اما امروز، با توجه به تغيير رويكرد جمعيتي در كشور و تلاش براي افزايش باروري و جمعيت، با فرصت طلايي ديگري تحت عنوان «پنجرۀ جمعيتي» مواجهيم؛ فرصتي كه از سال 1384 (2005 م) در كشور آغاز شده و تا سال 1420 (2040 م) ادامه خواهد يافت. اگر ما از اين فرصت اندك استفادۀ بهينه نكنيم، با خسارات جبران‌ناپذيري روبه‌رو خواهيم شد. اين پنجره خود بهترين فرصت براي جامعۀ ايران است كه با بسيج همۀ امكانات و ظرفيت‌هاي موجود كشور، با اتخاذ سياست‌ها، راهبردها و راهكارهاي مناسب افزايش جمعيت، تهديد و بحران كاهش شديد باروري و خاكستري شدن جمعيت را به فرصت تبديل كند و با افزايش جمعيت، پيشرفت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور را رقم زند.
.
خريد اينترنتي كتاب در Eshop.iki.ac.ir
آقاي محمد فولادی وندا سال 1342 در شهرستان گچساران به دنیا آمد. وی داراي مدرک حوزوي خارج فقه و اصول و افزون بر آن دارای مدرك دكتري معارف نظري است. بیشتر آثار نویسنده در حوزۀ جامعه‌شناسی است. از آثار وی می‌توان به این موارد اشاره کرد: 1. مفاهيم و كاربردهاي جامعه‌شناسي (ناشر: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره))؛ 2. مردمشناسي دين (ناشر: صدف) 3. اخلاق روزنامه نگاري (ناشر: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)) 4. اصول اخلاقي حاكم بر رسانه؛ با تأكيد بر رسانه ملي (ناشر:مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)) 5. درآمدي بر جامعه‌شناسي (ناشر: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)) 6. درآمدي بر مباني جامعه‌شناسي دين؛ بررسي و نقد انديشه‌هاي دكتر علي شريعتي (ناشر: دانشگاه اديان و مذاهب) 7. درآمدي بر جامعه‌شناسي آموزش و پرورش (ناشر: انصاري) همچنین بیش از 75 مقاله در مجلات علمی‌ـ پژوهشی/ علمی‌ـ ترويجي/ دانش‌نامه‌ها و همایش‌های ملی و بین‌المللی از وی نشر یافته است.
براي مشاهده صفحه شخصي ايشان اينجا كليك كنيد.
مقدمۀ معاونت پژوهش
مقدمۀ مؤلف فصل اول: مفاهيم و كليات طرح مسئله اهميت و ضرورت پژوهش پيشينۀ پژوهش امتيازات و تفاوت‌هاي اين پژوهش مفاهيم 1. جمعيت 2. جمعيت‌شناسي 3. سياست‌هاي جمعيتي 4. وضعيت‌شناسي جمعيت 5. گذار جمعيت 6. گذار سني جمعيت 7. باروري كل 8. اميد زندگي در بدو تولد فصل دوم: وضعيت‌شناسي جمعيت در ايران مقدمه روند تغييرات جمعيت جهان نگاهي به تغيير و تحولات جمعيتي در ايران بررسي و ارزيابي بررسي ابعاد تحولات جمعيت ايران 1. كاهش نرخ رشد جمعيت 2. تغييرات جنسي و سني جمعيت 3. سالمندي جمعيت 4. شهرنشيني شتابان 5. كاهش بعد خانوار 6. مساحت و تراكم جمعيت 7. تحولات ناشي از گذار و انتقال جمعيتي الف) تحولات ناشي از گذار اول جمعيتي اول. كاهش تدريجي سطح مرگ و مير دوم. ثبات نسبي و تغييرات در سطح باروري سوم. افزايش نرخ رشد جمعيت ب) تحولات ناشي از گذار دوم جمعيتي اول. گذار مرگ و مير دوم. گذار باروري سوم. گذار سني چهارم. گذار الگوي سكونت وضعيت‌شناسي خانواده ايراني و آسيب‌هاي فراروي آن واكاوي علل ناهنجاري خانواده در ايران بررسي علل و عوامل تغييرات جمعيت در ايران 1. سكولاريزاسيون خانواده 2. شهرنشينى و هسته‌اي شدن خانواده 3. سياست‌هاي تنظيم خانواده 4. آزادي روابط جنسي و تشويق به تجرّد 5. طلاق 6. اشتغال زنان 7. افزايش سن ازدواج 8. أثرپذيري از نهضت فمينيسم 9. كاهش شديد باروري 10. باورهاي اجتماعي، فرهنگي 11. تغيير سبك زندگي 12. رسانه‌هاي ارتباط‌جمعي نتيجه‌گيري فصل سوم: جايگاه جمعيت در اسلام و پيامدهاي كاهش آن مقدمه جمعيت در اسلام 1. توصيه به ازدواج و فرزندآوري 2. تشويق به ازدواج با زنان ولود 3. تضمين رزق و روزي افراد 4. توبيخ فرزندكشي 5. تشويق به افزايش نسل مسلمانان بررسي و ارزيابي جمع‌بندي و نتيجه‌گيري پيامدهاي كاهش باروري و جمعيت در ايران 1. چالش‌ها و بحران‌هاي اجتماعي، فرهنگي الف) بحران ساختاري خانواده ب) سالمندي و خاكستري شدن جمعيت پديده سالمندي در ايران پيامدهاي سالمندي ج) تغيير سبك زندگي و آسيب‌هاي اجتماعي د) شكاف و فاصله نسلي خاستگاه شكاف نسلى 5) سقوط جمعيت و انقطاع نسل و) كاهش تدريجي نسل جوان، پويا و متدين جامعۀ اسلامي ايراني ز) كم‌رنگ شدن چتر حمايتي خانواده از سالمندان 2. چالش‌هاي اقتصادي الف) عدم رشد و توسعۀ اقتصادي ب) افزايش هزينه‌هاي توليد و كاهش بهره‌وري ج) تهديد و ضربه‌پذيري اقتصاد د) ورشكستگي صندوق‌هاي بازنشستگي و تأمين اجتماعي 3. چالش‌هاي سياسي و امنيتي الف) چالش‌هاي امنيتى ب) مهاجرت‌ها و چالش‌هاي هويتي، سياسي بررسي شبهات افزايش جمعيت فصل چهارم: سياست‌ها، راهبردها و راهكارهاي افزايش باروري و جمعيت مقدمه مفهوم‌شناسي پنجرۀ جمعيتي؛ فرصتي طلايي پيامدهاي پنجرۀ جمعيتي 1. توسعۀ كيفي سرمايۀ انساني 2. افزايش كمّي عرضۀ نيروي كار 3. افزايش پس‌اندازها و سرمايه‌گذاري‌ها 4. كاهش نسبت‌هاي وابستگي و سني 5. نوسانات سني توليد و مصرف 6. افزايش باروري سياست‌ها، راهبردها و راهكارهاي افزايش باروري و جمعيت 1. سياست‌هاي افزايش باروري و جمعيت الف. سياست‌هاي اجتماعي و فرهنگي اول. تعالي خانواده دوم. افزايش جمعيت سوم. ارتقا سطح بهداشت و سلامت ب.سياست‌هاي اقتصادي اول. توانمندسازي جوانان ـ ايجاد اشتغال ـ مقاوم‌سازي اقتصاد و اقتصاد مقاومتي 2. راهبردهاي افزايش باروري و جمعيت الف) راهبردهاي اجتماعي، فرهنگي اول. فرهنگ‌سازي افزايش باروري دوم. تغيير نگرش به سبك زندگي و كاهش طلاق سوم. تغيير نگرش زنان و دختران به زيبايي و بدن چهارم بازسازي و معرفي الگوي خانوادۀ اسلامي ب) راهبردهاي اقتصادي اول. ريشه‌يابي مشكلات اقتصادي و كاهش باروري دوم. تعديل سطح توقعات و انتظارات مردم درباره وضع اقتصادي سوم. تقويت تكافل اجتماعي چهارم. راهبردهاي حمايتي تشويقي 3. راهكارهاي افزايش باروري و جمعيت الف) راهكارهاي اجتماعي فرهنگي اول. نهادينه‌سازي اخلاق و فرهنگ ديني، به‌جاي برخورد حقوقي و قانوني در خانواده دوم. تأكيد بر فلسفه ازدواج و فرزندآوري سوم. .برطرف كردن موانع تعالي خانواده چهارم. تحكيم خانواده پنجم. راهكارهاي حمايتي و تشويقي ب) راهكارهاي اقتصادي جمع‌بندي و نتيجه‌گيري منابع نمايه
خريد اينترنتي كتاب در Eshop.iki.ac.ir