كتاب «حدوث و قدم نفس از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا» منتشر شد
حدوث و قدم نفس از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا
محمد میری
كتاب «حدوث و قدم نفس از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا» پژوهشي در قلمرو یکی از مهمترین مباحث علم‌النفس عرفاني و فلسفي، یعنی چگونگی حدوث و قدم نفس است كه با تلاش پژوهشگر ارجمند حجت‌الاسلام محمد ميري نگارش يافته و در 272 صفحه رقعی توسط انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) منتشر شده است.
معرفي كتاب
از دیرباز پرسش‌هايي اساسی دربارة حقیقت انسان، و نفس و روح او در ذهن بشر مطرح بوده است. گروه‌ها و نحله‌های متفاوت علمی در طول تاریخ، هريك به فراخور داشته‌هاي خويش، به این مبحث بسیار مهم پرداخته و كوشيده‌اند پاسخ‌‌هایی برای اين پرسش‌ها بیابند. ازآنجاکه کتاب‌ها و شرایع آسمانی نیز به این مقوله توجه داشته‌اند، علمای دینی هم به تبعیت از مضامین الهی که در شریعت آنها در این باب آمده است، هريک به‌نحوی به این بحث‌ها پرداخته‌اند.
در این میان، تحقيقات طبقات گوناگون فيلسوفان مسلمان، از جملة موفق‌ترین تلاش‌ها برای عرضة تبیینی صحیح از حقیقت نفس انسانی به شمار مي‌آيد. صدرالمتألهین توانست با پشتوانة ميراث عظیم فلاسفة بزرگ پيش از خود و با استفاده از قوت فلسفی فوق‌العاده و منحصربه‌فرد خويش، در بسیاری از مسائل کلیدی فلسفه تحول و انقلابی پديد آوَرد. او در عرصة علم‌النفس نیز نظریاتي ابتکاری دارد که بسيار درخور توجه‌اند.
عرفا نیز از نخست دغدغه‌های انسان‌شناسانه داشته‌اند و کلمات به‌جامانده از آنان در این باره، گواه این مدعاست؛ اما پس از آنکه با ظهور ابن‌عربی، عرفان نظری رسماً در کنار سایر علوم، اعلام موجودیت کرد، طبیعی است که باید موضع عرفان در باب مسائل علم‌النفس نیز مشخص‌تر می‌‌شد. بنابراین جا دارد تحقیقات مستقلی دربارة موضع عرفا در باب مباحث گوناگون علم‌النفس صورت پذیرد.
این کتاب، سومین کتابی است که از نگارنده، در راستای هدف تبیین علم‌النفس عرفانی و بررسی جوانب مهم-ترین مسائل آن، منتشر می‌شود. تبیین علم‌النفس عرفانی، هدفی بس بزرگ است و تلاش‌های فراوانی می‌طلبد. نگارنده، ضمن اعتراف به نقص و قصور خود، می‌کوشد تا به توفیق الهی و در حد توان، محققان حوزة عرفان را متوجه این بخش بسیار مهم و مغفول عرفان اسلامی کند. امید آنکه رفته‌رفته، سرفصل‌های علم‌النفس عرفانی از آثار عارفان استخراج شود و به این ترتیب، علم‌النفس عرفانی جایگاه درخور خود را در کنار علم‌النفس فلسفی بیابد.
در این تحقیق، دیدگاه ابن‌عربی و صدرالمتألهین دربارة چگونگی حدوث و قدم نفس، به عنوان یکی از مهمترین مسائل علم‌النفس، مقایسه شده است. بنابراین هدف نخست پژوهش‌هایی از این دست، بررسی موضع عرفان نظری در مسائل کلان علم‌النفس، و هدف دوم آن، بررسی میزان تأثر ملاصدرا از عرفا در مباحث نفس است و ضمناً پژوهشی فلسفی در مبانی علم‌النفس حکمت متعالیه نیز به شمار می‌آيد.
خريد الكترونيكی كتاب و دانلود سی صفحه نخست کتاب در Eshop.iki.ac.ir
آقاي محمد میری سال 1358 در شهرستان سبزوار به دنیا آمد. وی داراي مدرک حوزوي سطح چهار و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران است.
بیشتر آثار نویسنده در حوزة فلسفه و عرفان اسلامی است.
از آثار وی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
1. نحوه وجود نفس و چگونگی تجرد آن از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا (ناشر: انتشارات مؤسسه امام خمینی ره)؛
2. رابطه نفس و بدن از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا (ناشر: انتشارات مؤسسه امام خمینی ره)
همچنین بیش از ده مقاله در مجلات علمی‌ـ پژوهشی/ علمی‌ـ ترويجي/ دانش‌نامه‌ها و همایش‌های ملی و بین‌المللی از وی نشر یافته است.
پیشگفتار
فصل نخست: دیدگاه صدرالمتألهین در باب حدوث و قدم نفس
حدوث و قدم نفس از منظر افلاطون
اشکالات قدم نفس
تبیین صدرا از نظریة افلاطونی
حدوث و قدم نفس از دیدگاه مشائیان
براهین حدوث نفس
نقد روحانی بودن حدوث نفس
حدوث و قدم نفس در حکمت متعالیه
کینونت نفس در نشآت سابق طولی
وجود جمعی ارواح پيش از ابدان در کینونت عقلی
وجود نفس در نشآت سابق، یا حدوث نفس؟
کینونت نفس در نشآت سابق دنيوي
تبیین حدوث جسمانی نفس همراه با بیان دقیق محل نزاع در مبحث حدوث جسمانی یا روحانی نفس
نحوة وجود تعلقی نفس و حدوث جسمانی آن
چگونگی بقای روحانی نفس در اندیشة ملاصدرا
نکته
برخی فروع و نتایج نظریة حدوث جسمانی نفس
1. وجه اختصاص نفس به بدن خود
2. تأثیر مبحث روحانی یا جسمانی بودن حدوث نفس بر مبنای یگانه‌انگاری یا دوگانه‌انگاری نفس و بدن
3. اثبات حرکت جوهری با استفاده از قاعدة حدوث جسمانی نفس
استدلال بر حدوث جسمانی نفس از راه حرکت جوهری
خاتمه و جمع‌بندی فصل نخست
فصل دوم: دیدگاه ابن‌عربی در باب حدوث و قدم نفس
مقدمه
کیفیت حدوث نفس در نگاه ابن‌عربی
نشآت سابق نفس در نگاه ابن‌عربی
نگاه ابن‌عربی به وجود اشیا، اعم از نفس و غیر آن، در نشآت سابق
نگاه ابن‌عربی به وجود نفس در نشآت سابق
«مراتب استیداعیه» و «معراج ترکیب»
تقدم حقیقت انسان کامل بر جمیع تعینات در نشآت سابق
میثاق
نحوة وجود نفس در نشآت سابق طولی
وجود نفس در نشآت سابق، یا حدوث نفس؟
نشآت سابق دنیوی نفس
حرکت جوهری
جسمانی بودن حدوث نفس در نظر ابن‌عربی
فصل سوم: جمع‌بندی و مقایسة دیدگاه صدرا و ابن‌عربی در باب حدوث و قدم نفس
مقایسة دیدگاه صدرا و ابن‌عربی دربارة نشآت سابق نفس و عدم تنافی آن با حدوث جسمانی نفس
مقایسة دیدگاه صدرا و ابن‌عربی در مبانی اندیشة حدوث جسمانی نفس
مقایسة دیدگاه صدرا و ابن‌عربی در اصل اندیشة حدوث جسمانی نفس
تطبیق نشآت سابق طولی و دنیوی انسان بر وجود او در دو قوس نزول و صعود
تطابق نظریة ابن‌عربی و صدرا در باب حدوث و قدم نفس، با دیدگاه شریعت
خاتمه
منابع
خريد الكترونيكی كتاب و دانلود سی صفحه نخست کتاب در Eshop.iki.ac.ir