كرسی علمي ترویجی «نظريۀ بازار اسلامي با تأکید بر کالای ضروری»
دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی علوم انسانی با همکاری مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار می‌کند
كرسی علمی ترویجی
«نظریه بازار اسلامی با تأکید بر کالای ضروری»
صاحب‌نظر: حجت‌الاسلام دكتر سیدمحمدکاظم رجائی
ناقدان:
دکتر عطاءالله رفیعی آتانی
حجت‌الاسلام دکتر سیدرضا حسینی
دبیر جلسه: جناب آقاي دکتر حمیدرضا مقصودی
زمان: پنج‌شنبه 6 تير ماه 1398 ساعت: 11
مکان: قم، بلوار جمهوری اسلامی، موسسه امام خمینی (ره). طبقه پنجم سالن اندیشه
خلاصه
نظریه بازار در صورتی اسلامی است که با مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و ارزش‌شناختی اسلام سازگار و راهبردها (هنجارها)ی اسلامی در آن مورد ملاحظه قرار گرفته و با «روش استنباط نظریه اقتصاد اسلامی» از کتاب و سنت استنباط شده باشد. این بازار، از ویژگی‌های: «تطابق با شرع»، «حاکمیت اخلاق»، «صداقت» و «هدایت، سیاست‌گذاری و نظارت دولت» برخوردار است. انسان اقتصادی در این بازار، به‌عنوان تقاضاکننده «لذت و رنج فطری راستین و ابدی» را ملاک انتخاب و به‌عنوان تولیدکننده به دنبال «کسب سود حلال منصفانه برای تأمین هزینه‌های خانواده، انجام تکالیف شرعی و اجتماعی» است. انسان اقتصادی در این بازار منابع و امکانات محدود خود را به‌خوبی با رعایت ارزش‌های ایجابی و سلبی اسلامی و رعایت حقوق دیگران تخصیص می‌دهد. سه اصل راهبردی برگرفته از هنجارهای اسلامی؛ یعنی «رعایت ارزش‌ها»، «تقدیر معیشت»، و «تكافل اجتماعی» عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضا را متأثر ساخته و موجب می‌شود كالاهای ضروری برای افراد جامعه اسلامی در درآمدهای مختلف در یك طیف نسبتاً محدود در دامنه کرانه بالا و پایین «حد کفاف» قرار گیرد. در سمت تقاضا، منحنی تقاضا در این بازار نسبت به بازار رقابت كامل به دلیل ورود جمعیت بیشتر در بازار این كالا، و خاصیت جمع افقی، دارای شیب كمتر و كشش بیشتر می‌شود. در سمت عرضه، مؤسسه تولیدی در این بازار نسبت به بازار رقابت کامل از هزینه کمتر و بهره‌وری بالاتر برخوردار می‌باشد؛ که به معنای عرضه بیشتر مؤسسه تولیدی است. بنابراین، مبانی و سه اصل راهبردی برگرفته از آموزه‌های اسلامی، رفتارها و در نتیجه بخش اثباتی را متأثر ساخته و سبب می‌شود این بازار نسبت به بازار رقابت كامل ـ با ثابت بودن سایر شرایط ـ از مقدار تعادلی بیشتر و در نتیجه کارایی بالاتری برخوردار باشد. همچنین وجود روحیه توكل به خداوند متعال، آرامش و اطمینان ناشی از یاد خدا و روز جزا، و رعایت اخلاق اسلامی، موجب می‌شود تعادل این بازار ثبات و پایداری نسبی بیشتری داشته باشد. خلاصه این‌که مجموعه عوامل مزبور، موجب می‌شود بازار اسلامی کالای ضروری نسبت به بازار ایده‌آل اقتصاد سرمایه‌داری از كارایی و رفاه بالاتر و پایداری بیشتری برخوردار باشد.